6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun (Kanun) güncel içeriği tarafından getirilmiş olan yükümlülüklerden olan bağımsız denetim zorunluluğu tüm ticaret şirketleri için geçerli olmamakla birlikte, bu denetime tabi olacak şirketlerin kapsamı dönem dönem yapılan düzenlemelerle güncellenmekte ve hatta genişletilmektedir.

Bu genişletme, bağımsız denetime tabi olacak şirketlerin belirlenmesine ilişkin 2012/4213 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine Dair Karar’da (Karar) yer alan ölçütlerin güncellenmesi ile gerçekleştirilmektedir.

Her bir dönemde geçerli olan güncel ölçütlere göre zorunlu bağımsız denetim kapsamında olan şirketlerin bu yükümlülükleri yerine getirmeyerek bağımsız denetleme işlemini gerçekleştirmemeleri durumuna ilişkin yaptırım da Kanunda belirtilmiştir. Buna göre, bu yükümlülüğü yerine getirmeyen şirketlerin özellikle her yıl yapmak zorunda oldukları olağan genel kurul toplantılarına ilişkin temel belgelerden olan ve ancak denetlettirilmemiş finansal tabloları ile yönetim kurulu yıllık faaliyet raporu düzenlenmemiş sayılacaklardır.

Bir çok şirket tarafından söz konusu güncellemelerin göz ardı edildiği ve bu nedenle halihazırda bağımsız denetim kapsamına girmiş olan bir kısım ticari şirketlerin bu yükümlülüğe ilişkin gerekli işlemleri gerçekleştirmedikleri gözlemlenmektedir.

Daha önce belli zamanlarda değişikliğe uğrayan bu Karar son olarak 19 Mart 2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2016/8549 sayılı “Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine Dair Kararda Değişiklik Yapılması Hakkında Karar” ile güncellenmiş olup, buna göre 01.01.2016 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere zorunlu bağımsız denetime tabi olan şirketlere ilişkin ölçütler aşağıdaki gibidir:

Tek başına veya bağlı ortaklıkları ve iştirakleriyle birlikte,

I. Aşağıda yer alan ölçütlerden en az ikisini art arda iki hesap döneminde aşan şirketler

a) Aktif toplamı 40 milyon ve üstü Türk Lirası

b) Yıllık net satış hasılatı 80 milyon ve üstü Türk Lirası

c) Çalışan sayısı 200 ve üstü

II. Sermayesinin en az % 25'i kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına, sendikalara, derneklere, vakıflara, kooperatiflere ve bunların üst kuruluşlarına doğrudan veya dolaylı olarak ait olan şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar

a) Aktif toplamı 30 milyon ve üstü Türk Lirası

b) Yıllık net satış hasılatı 40 milyon ve üstü Türk Lirası

c) Çalışan sayısı 125 ve üstü

III. Yurt çapında günlük olarak gazete yayımlayan şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar

a) Aktif toplamı 40 milyon ve üstü Türk Lirası

b) Yıllık net satış hasılatı 60 milyon ve üstü Türk Lirası

c) Çalışan sayısı 175 ve üstü

IV. Kaynak tahsisi içermeyen yetkilendirme sahibi şirketler ile çağrı merkezi şirketleri hariç olmak üzere, 15/1/2004 tarihli ve 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu, 5/11/2008 tarihli ve 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 1525. maddesi kapsamında Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu denetimine tabi olan şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar

a) Aktif toplamı 30 milyon ve üstü Türk Lirası

b) Yıllık net satış hasılatı 60 milyon ve üstü Türk Lirası

c) Çalışan sayısı 200 ve üstü

V. 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu, 18/4/2001 tarihli ve 4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu, 4/12/2003 tarihli ve 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu ve 2/3/2005 tarihli ve 5307 sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Kanunu ve Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun uyarınca Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu düzenlemelerine tabi olarak faaliyet gösteren lisans, sertifika veya yetki belgesi sahibi şirketlerden (4046 sayılı Kanun hükümlerine tabi kamu iktisadi teşebbüsleri hariç) aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar

a) Aktif toplamı 30 milyon ve üstü Türk Lirası

b) Yıllık net satış hasılatı 60 milyon ve üstü Türk Lirası

c) Çalışan sayısı 200 ve üstü

VI. Gayri faal olan veya faaliyetleri geçici olarak durdurulan veya iptal edilmiş olan (gerekli ana sözleşme değişiklikleri ve benzeri prosedür işlemleri henüz gerçekleştirilmemiş olanlar dahil) iştirak ve şirketler hariç olmak üzere, Tasarruf Mevduatı ve Sigorta Fonunun iştirakleri ile mülga 4389 sayılı Bankalar Kanunu ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamında Fon tarafından denetimi ve yönetimi devralınan şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar

a) Aktif toplamı 30 milyon ve üstü Türk Lirası

b) Yıllık net satış hasılatı 60 milyon ve üstü Türk Lirası

c) Çalışan sayısı 200 ve üstü

VII. 8/6/1984 tarihli ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname kapsamında faaliyet gösteren kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıkları ile sermayesinin en az % 50'si belediyelere ait olan şirketlerden aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayanlar

a) Aktif toplamı 30 milyon ve üstü Türk Lirası

b) Yıllık net satış hasılatı 40 milyon ve üstü Türk Lirası

c) Çalışan sayısı 125 ve üstü

VIII. Herhangi bir özel ölçüt kapsamında kalıp kalmadığına bakılmaksızın

a) Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tabi şirketlerden; yatırım kuruluşları, kolektif yatırım kuruluşları, portföy yönetim şirketleri, ipotek finansmanı kuruluşları, varlık kiralama şirketleri, merkezi takas kuruluşları, merkezi saklama kuruluşları, veri depolama kuruluşları, derecelendirme kuruluşları, değerleme kuruluşları, sermaye piyasası araçları bir borsada ve/veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem gören anonim şirketler, nitelikli yatırımcılara satılmak üzere pay hariç sermaye piyasası aracı ihraç eden anonim şirketler;

b) 19.10.2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu uyarınca Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun düzenleme ve denetimine tabi şirketlerden; bankalar, derecelendirme kuruluşları, finansal holding şirketleri, finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri, finansman şirketleri, varlık yönetim şirketleri, finansal holding şirketleri üzerinde 5411 sayılı Kanunda tanımlandığı şekliyle nitelikli paya sahip olan şirketler;

c) 3/6/2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu ile 28/3/2001 tarihli ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu kapsamında faaliyet göstermekte olan sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri;

d) Borsa İstanbul piyasalarında faaliyet göstermesine izin verilen yetkili müesseseler, kıymetli madenler aracı kurumlan, kıymetli maden üretimi veya ticareti ile iştigal eden anonim şirketler;

e) 10/2/2005 tarihli ve 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu I hükümleri uyarınca anonim şirket halinde kurulan tarım ürünleri lisanslı depo şirketleri ile 11.8.1982 tarihli ve 2699 sayılı Umumi Mağazalar Kanunu hükümleri uyarınca Anonim Şirket şeklinde kurulan şirketler;

f) Ulusal karasal, uydu ve kablolu televizyon sahibi medya hizmet sağlayıcı şirketler.

Ancak, VIII. maddede yer alanlar hariç olmak üzere 24.11.1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanuna tabi kuruluşlar ile VII. maddede belirtilen şirketler hariç olmak üzere sermayesinin en az %50’sini Devlete, il özel idarelerine, kanunla kurulmuş vakıflara ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait olan şirketler Kararın ve dolayısıyla bu Karar konusu denetimin dışında tutulmuşlardır. Genel olarak maddi ölçütler bu olmakla birlikte, her bir dönemde hangi şirketin bağımsız denetime tabi olacağının belirlenmesi ile ilgili olarak aşağıdaki hükmün de göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

Bağımsız denetime tabi şirketler, söz konusu ölçütlerden en az ikisine ait sınırların art arda iki hesap döneminde altında kalmaları ya da bir hesap döneminde söz konusu ölçütlerden en az ikisinin sınırlarının yüzde yirmi veya daha fazla altında kalmaları durumunda, bir daha güncel Kararda belirtilen ölçütlere göre bağımsız denetim yükümlülüğü kapsamına girene kadar müteakip hesap döneminden itibaren bağımsız denetim kapsamından çıkacaklardır. Kararda belirtilen üç ölçütten ikisinin sınırlarının aşılıp aşılmadığının belirlenmesinde; şirketin aktif toplamı ve yıllık net satış hasılatı bakımından yürürlükteki mevzuat uyarınca hazırladıkları önceki yıllara ait (son iki yıldaki) finansal tablolar, çalışan sayısı bakımından ise şirkette önceki yıllardaki (son iki yıldaki) ortalama çalışan sayısı esas alınacaktır. Bağlı ortaklıkları ve iştirakleri bulunan şirketler açısından Kararda belirtilen üç ölçütten ikisinin sınırlarının aşılıp aşılmadığının belirlenmesinde; aktif toplamı ve yıllık net satış hasılatı bakımından ana ortaklık ve bağlı ortaklığa ait finansal tablolarda yer alan kalemlerin toplamı (varsa grup içi işlemler yok edilir), çalışan sayısı bakımından ise ana ortaklıkta ve bağlı ortaklıkta önceki yıllardaki (son iki yıldaki) ortalama çalışan sayılarının toplamı dikkate alınacaktır. İştirakler açısından, söz konusu ölçütler iştirakteki hisseleri oranında dikkate alınacaktır.

Her bir yıl için o yıla ilişkin yeni bir Karar güncellemesinin olup olmadığının kontrol edilerek ilgili dönemde gelinmiş olan son güncel duruma göre işlem yapılması da, kapsam içinde kalan şirketlerin herhangi bir yaptırıma uğramaması için dikkat edilmesi gereken bir husustur.

Bilgilerinize sunulur.

Saygılarımızla,

LEV HukukBürosu

Not: Bu sitede yayımlanan her türlü haber, bilgilendirme notu ve makaleler kişiye özel veya genel hukuki danışmanlık niteliğinde olmayıp, yalnız Hukuk Büromuzca belirlenen çeşitli konulara ilişkin genel hukuki bilgilendirme yazılarıdır. Bu sitede yayımlanan herhangi bir haber, bilgilendirme notu veya makale içeriğinin kişiler tarafından özel uygulamalara temel alınması ile bunların sonuçlarından Hukuk Büromuzun herhangi bir sorumluluğu yoktur. Bu yazıya ilişkin tüm haklar saklıdır.